حضور مستند ایستاده در کنار تیمز در جشنواره حقیقت
چرا باید کنار رود تیمز جان دهم؟/حسرت یکفرمانده که مستند شد
وقتی جبههای به وسعت هزار کیلومتر دارید، انتقال نیرو، تجهیزات، تانک و توپ از یک نقطه به نقطهای دیگر، یک عملیات عظیم پشت جبهه است. وظیفه شهید صنیعخانی و یگان تحت امرش این بود که قبل و بعد از هر عملیات، این انتقال عظیم را مدیریت کنند؛ کاری بزرگ که اغلب به چشم نمیآید.
به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، فیلم مستند «ایستاده در کنار تیمز» به کارگردانی مصطفی موسوی تبار، روایتی از زندگی و ایثارگریهای شهید سید محمد صنیع خانی فرماندهای است که در جنگ ایران و عراق نقش مهمی در موفقیت عملیاتها ایفا کرد. این مستند به بررسی ابعاد گوناگون زندگی این شخصیت از دوران جنگ تا بحرانهای ملی پس از آن، پرداخته و تلاش دارد اینقهرمان خاموش دفاع مقدس را بهعنوان یکی از ستونهای پنهان تاریخ معاصر ایران معرفی کند.
«ایستاده در کنار تیمز» در نوزدهمین جشنواره بین المللی فیلم ایران، سینما حقیقت در بخش شهید آوینی حضور دارد که چهارشنبه ۱۹ آذر در پردیس سینمایی ملت اکران شد و نوبت بعدی اکرانش، یکشنبه ۲۳ آذر است.
شهید صنیع خانی با مدیریت عملیاتهای ترابری و جابجایی نیروها و تجهیزات در جبهههای جنگ، نقشی حیاتی در موفقیت عملیاتهای ایران ایفا کرد. مستند مورد اشاره به بررسی ابعاد مختلف زندگی او از جمله دوران جنگ، حضور در بحرانهای ملی پس از جنگ و در نهایت شهادتش میپردازد. به همینبهانه با مصطفی موسوی تبار کارگردان اینفیلم گفتگو کردیم.
موسوی تبار در گفتگو با خبرنگار فرهنگی تابناک، درباره انتخاب سوژه اینفیلم مستند گفت: هدف از ساخت این مستند، معرفی شهید صنیعخانی به جامعه بود. جنگ ایران و عراق با تمام گستردگی و پیچیدگیهایش هنوز بخشهای نادیده و ناشنیده دارد؛ بهویژه در مورد خدمات برخی از شخصیتهای مهم که نادیده گرفته شدهاند. در «ایستاده در کنار تیمز» تلاش کردم این خلا را پر کرده و نقش مهم صنیع خانی در دوران جنگ و پس از آن را به تصویر بکشم. شهید صنیعخانی یک فرمانده خودساخته و به اذعان همرزمانش، نابغه حوزه ترابری بود. وقتی جبههای به وسعت هزار کیلومتر دارید، انتقال نیرو، تجهیزات، تانک و توپ از یک نقطه به نقطهای دیگر، یک عملیات عظیم پشت جبهه است. وظیفه شهید صنیعخانی و یگان تحت امرش این بود که قبل و بعد از هر عملیات، این انتقال عظیم را مدیریت کنند؛ کاری بزرگ که اغلب به چشم نمیآید.
حسرتی که عنوان مستند شد
وی درباره چرایی انتخاب نام اینمستند، به بخشی از تراژدی شخصی شهید صنیع خانی اشاره کرد و گفت: ریشه این عنوان به حسرتی در دل شهید بازمیگردد. صنیع خانی بعد از جنگ برای ادامه درمان به انگلیس اعزام شده و رود تیمز در لندن برای او نماد مکانی بود که بسیار از آنچه آرزو داشت، دور افتاده بود. او که بسیاری از همرزمانش در کنار رودخانههای ایران، مانند کارون، به شهادت رسیده بودند، همیشه با حسرت میگفت «چرا من باید اینجا، کنار رود تیمز جان بدهم، در حالی که دلم با آنهایی است که در جبههها شهید شدند؟» این حس، هسته مرکزی داستان من شد. البته در نهایت، ایشان به ایران بازگشت و در وطن به شهادت رسید.
پاسخ به ابهامات درباره شهادت صنیعخانی
اینکارگردان و مستندساز به شبهات مطرحشده درباره چگونگی شهادت سید محمد صنیع خانی گفت: یکی از چالشهای ساخت مستند شبهات درخصوص شهادت ایشان بود. برخی میگفتند ایشان که در ستاد تهران بوده، چگونه جانباز شیمیایی شده؟ حقیقت این است که ایشان بارها در مناطق عملیاتی حاضر و بر اثر حملات شیمیایی دشمن مجروح شده بود. خوشبختانه با تحقیقات میدانی و مصاحبه با همرزمانش، توانستیم مدارک محکمی از جانبازی و شهادت ایشان بر اثر عوارض جراحات شیمیایی ارائه دهیم. هرچند امروزه مفهوم شهادت توسعه یافته و شهدای خدمت، مانند شهید کاظمی یا شهید رئیسی، کسانی هستند که مستقیم با تیر دشمن کشته نشدهاند، اما جان خود را در راه خدمت به آرمانهای انقلاب از دست دادهاند.
۸ ماه در دل آرشیوهای ازدست رفته
موسوی تبار، ساخت اینمستند را کاری دشوار توصیف کرد و گفت: شاید سختترین بخش در ساخت «ایستاده در کنار تیمز»، پژوهش آن بود که نزدیک به ۸ ماه طول کشید. بسیاری از آرشیوهای ارزشمند بنیاد شهید به دلیل انتقال از فضای آنالوگ به دیجیتال از بین رفته بود و مجبور شدیم قطعات پراکنده آرشیو را از فضاهای مختلف جمعآوری کنیم. از سوی دیگر، دسترسی به برخی فرماندهان ارشد مانند سردار سرتیپ محسن رضایی ممکن نشد. اما خوشبختانه توانستیم با بسیاری از همرزمان ایشان، مانند آقایان رفیقدوست و سعیدیکیا مصاحبه کنیم که روایتهای گرانبهایی داشتند.
صنیعخانی و مدیریت بحرانها
وی در بخش دیگری از گفتگو درباره خدمات شخصیت اصلی مستندش گفت: خدمات شهید صنیعخانی تنها به جنگ محدود نمیشود. یکی از نکات برجسته که در اینمستند آمده، نقش مهم شهید در مدیریت عملیاتهای ترابری است. ولی نقش صنیع خانی به فرمانده ترابری و مسئولیت جابجایی نیروها و تجهیزات در جبهههای جنگ تمام نشده است. او یکی از چهرههای محوری در مدیریت بحرانهای کشور هم بود؛ از کمکرسانی در سیل سیستان و زلزله رودبار گرفته تا یکی از ارکان اصلی مدیریت حمل و نقل مراسم تشییع حضرت امام (ره) با آن ازدحام ۸ میلیونی، سعی کردم اینابعاد گسترده از شخصیت او را به تصویر بکشم. تلاش شد مخاطب با ابعاد مختلف زندگی شهید صنیع خانی آشنا شود. به نظرم مستند، بهویژه از زاویه انسانی و داستانی، توانسته تصویر روشنی از اینشهید به بیننده ارائه دهد. مستند «ایستاده در کنار تیمز» نقشی را که شهید صنیع خانی در جنگ و پس از آن ایفا کرد، به تصویر کشیده و با روایتهایی از همرزمانش، تلاش کرده ابعاد نادیده اینشخصیت را روشن کند. اینمستند کوششی برای زدودن غبار فراموشی از چهره قهرمانان خاموش جنگ ایران و عراق است که در سکوت، در پشت صحنه تاریخ کشور قرار داشتند.
